Dünya
4-11-2023, 15:19
1 676
Atmosfer geomühəndisliyi iqlim fəlakətinin miqyasını azalda bilər
Dünya mədən yanacaqlarının yandırılmasından imtina etmək üçün mübarizə apararkən, alimlər atmosfer geomühəndisliyinin istiləşməni məhdudlaşdırmağa və iqlim fəlakətinin qarşısını almağa kömək edə biləcəyini öyrənirlər.
AZƏRTAC Reuters agentliyinə istinadla xəbər verir ki, potensial üsullardan biri olan günəş radiasiyasının idarə edilməsi (SRM) vasitəsilə günəş şüalarını kosmosa geri qaytarmaq üzərində iş aparılır, ən mühüm təklif isə soyuducu maye olan kükürd dioksidi atmosferin daha yüksək təbəqələrinə atmaqdır.
ABŞ, Avropa və bir sıra ətraf mühit qrupları imkanlar və risklər haqqında danışır, eyni zamanda, bu metodun effektivliyi ilə bağlı mübahisələr çoxdur. Diskussiyalar nəzəri xarakter daşıyır və bu istiqamətdə yalnız bir neçə kiçik miqyaslı layihə həyata keçirilir.
Kükürd dioksidin (SO2) atmosferə atılması ideyası yeni deyil. ABŞ Milli Elmlər Akademiyası bu ideyanı hələ 1992-ci ildə irəli sürmüşdü, elm adamları isə havaya çoxlu miqdarda SO2 püskürən vulkan püskürmələrinin planetə soyuducu təsir göstərdiyini sənədləşdiriblər.
Son on ildə Çində və başqa yerlərdə SO2-ni zərərli hava çirkləndiricisi kimi aradan qaldırmaq səyləri onun soyutma effektini və istixana qazlarının yaratdığı “maskasız” istiliyi azaldıb və bununla da qlobal temperaturun artmasına “töhfə” verib.
Sektorda iştirak edən azsaylı kommersiya müəssisələrindən biri olan ABŞ-da yerləşən “Make Sunsets” startapı keçən il Meksikada tərkibində kükürd dioksid olan iki hava şarını atmosferə buraxıb və bu, Meksika hökumətinin yanvar ayında onun fəaliyyətini qadağan etməsinə səbəb olub. Şirkətin qurucusu Lyuk Aysman bildirib ki, ABŞ-da layihələrə başlamaq daha asandır və artıq müştərilərə "soyutma kreditləri" satmaqla maliyyələşdirilən 30 layihə həyata keçirilib.
Lakin Make Sunsets-dən başqa, indiyədək yalnız az sayda digər tədqiqat layihələri, o cümlədən aerozol inyeksiya avadanlığının həyat qabiliyyətini yoxlamaq üçün 2022-ci ildə İngiltərənin cənub-şərqində yüksək hündürlükdə hava balonunun buraxılması həyata keçirilib.
2021-ci ildə Harvard Universiteti və İsveç Kosmik Korporasiyasının təşəbbüsü də daxil olmaqla, digər layihələr ictimai etirazlar nəticəsində ləğv edilib.
Başqa potensial az təhlükəli SRM texnologiyaları, o cümlədən dəniz buludlarının işıqlandırılması üzrə tədqiqatlar aparılıb.
Bu üsullar stratosferik aerozol inyeksiyasına nisbətən daha az müdaxiləli və daha az zərərli olsa da, daha bahalı və çox enerji tutumlu ola bilər.
AZƏRTAC Reuters agentliyinə istinadla xəbər verir ki, potensial üsullardan biri olan günəş radiasiyasının idarə edilməsi (SRM) vasitəsilə günəş şüalarını kosmosa geri qaytarmaq üzərində iş aparılır, ən mühüm təklif isə soyuducu maye olan kükürd dioksidi atmosferin daha yüksək təbəqələrinə atmaqdır.
ABŞ, Avropa və bir sıra ətraf mühit qrupları imkanlar və risklər haqqında danışır, eyni zamanda, bu metodun effektivliyi ilə bağlı mübahisələr çoxdur. Diskussiyalar nəzəri xarakter daşıyır və bu istiqamətdə yalnız bir neçə kiçik miqyaslı layihə həyata keçirilir.
Kükürd dioksidin (SO2) atmosferə atılması ideyası yeni deyil. ABŞ Milli Elmlər Akademiyası bu ideyanı hələ 1992-ci ildə irəli sürmüşdü, elm adamları isə havaya çoxlu miqdarda SO2 püskürən vulkan püskürmələrinin planetə soyuducu təsir göstərdiyini sənədləşdiriblər.
Son on ildə Çində və başqa yerlərdə SO2-ni zərərli hava çirkləndiricisi kimi aradan qaldırmaq səyləri onun soyutma effektini və istixana qazlarının yaratdığı “maskasız” istiliyi azaldıb və bununla da qlobal temperaturun artmasına “töhfə” verib.
Sektorda iştirak edən azsaylı kommersiya müəssisələrindən biri olan ABŞ-da yerləşən “Make Sunsets” startapı keçən il Meksikada tərkibində kükürd dioksid olan iki hava şarını atmosferə buraxıb və bu, Meksika hökumətinin yanvar ayında onun fəaliyyətini qadağan etməsinə səbəb olub. Şirkətin qurucusu Lyuk Aysman bildirib ki, ABŞ-da layihələrə başlamaq daha asandır və artıq müştərilərə "soyutma kreditləri" satmaqla maliyyələşdirilən 30 layihə həyata keçirilib.
Lakin Make Sunsets-dən başqa, indiyədək yalnız az sayda digər tədqiqat layihələri, o cümlədən aerozol inyeksiya avadanlığının həyat qabiliyyətini yoxlamaq üçün 2022-ci ildə İngiltərənin cənub-şərqində yüksək hündürlükdə hava balonunun buraxılması həyata keçirilib.
2021-ci ildə Harvard Universiteti və İsveç Kosmik Korporasiyasının təşəbbüsü də daxil olmaqla, digər layihələr ictimai etirazlar nəticəsində ləğv edilib.
Başqa potensial az təhlükəli SRM texnologiyaları, o cümlədən dəniz buludlarının işıqlandırılması üzrə tədqiqatlar aparılıb.
Bu üsullar stratosferik aerozol inyeksiyasına nisbətən daha az müdaxiləli və daha az zərərli olsa da, daha bahalı və çox enerji tutumlu ola bilər.
